Règlement adoptant le code d’éthique et de déontologie des élus municipaux

Publié le 16 March 2022

règlementédictantlecoded’éthiqueetdedéontologiedesélusmunicipauxattenduqueleconseildelamunicipalitéaadopté,le5février2018,lerèglement2018-02-870relatifàlarévisionducoded’éthiqueetdedéontologiedesélusmunicipaux;attenduqu’envertudel’article13delaloisurl’éthiqueetladéontologieenmatièremunicipale(rlrq,c.e-15.1.0.1),toutemunicipalitédoit,avantle1ermarsquisuittouteélectiongénérale,adopteruncoded’éthiqueetdedéontologieréviséquiremplaceceluienvigueur,avecousansmodification;attenduqu’uneélectiongénérales’esttenuele7novembre2021;attendul’entréeenvigueur,le5novembre2021,delaloimodifiantlaloisurlesélectionsetlesréférendumsdanslesmunicipalités,laloisurl’éthiqueetladéontologieenmatièremunicipaleetdiversesdispositionslégislatives(lq,2021,c.31),laquellemodifielecontenuobligatoireducoded’éthiqueetdedéontologiedesélus;attenduqu’ilyalieu,enconséquence,d’adopterunnouveaucoded’éthiqueetdedéontologiedesélus;attenduquelesmembresduconseilontlapréoccupationd’assurerauxcitoyensdelamunicipalitéunegestionmunicipaletransparente,prudenteetintègre;attenduqueleprésentcodecontientlesobligationsainsiquelesbalisespermettantd’orienterlaconduitedechaquemembreduconseil,toutenlaissantlesoinàcedernierd’userdesonjugementenfonctiondesvaleursyétantprévues;attenduquelesvaleursénoncéesdansleprésentcodedoiventguiderlesélusdansl’appréciationdesrèglesdéontologiquesquileursontapplicables;attenduquetoutmanquementauprésentcodepeutentraînerdesconséquencesgravespourlamunicipalitéetlesmembresduconseil;attenduqu’unavisdemotionduprésentcodeaétédûmentdonnélorsdelaséanceextraordinairedu25janvier2022;attenduqueleprojetderèglementaététransmisàchaquemembreduconseille25janvier2022;attenduquelerèglementaététransmisàchaquemembreduconseille31janvier2022;attenduquetouslesmembresduconseilprésentsdéclarentavoirluleprésentrèglementattenduquetoutepersonnepouvaitobtenirunecopieduprésentrèglementconformémentàl’article445ducodemunicipalduquébec;leconseilmunicipaldécrètecequisuit:article1dispositionsdéclaratoires1.1letitreduprésentcodeest:règlementnuméro2022-02-952édictantlecoded’éthiqueetdedéontologiedesélusmunicipaux.1.2lepréambulefaitpartieintégranteduprésentcode.1.3municipalitéet,defaçonplusgénérale,ledomainemunicipal.ilestplutôtsupplétifmunicipauxquisontprévusdanslesloisetlesautresrèglementsapplicables.ainsi,lecodenedoitpasêtreinterprétécommepermettantdedérogerauxdispositionscontenuesdanslesloisetrèglementsenvigueurquirégissentlamunicipalité,lesélusmunicipauxet,defaçonplusgénérale,ledomainemunicipal.1.4leprésentcodeetplusparticulièrementlesrèglesénoncéesdanscelui-ciguidentlaconduitedetoutmembreduconseil.1.5certainesrèglesprévuesauprésentcodes’appliquentégalementaprèslemandatdetoutepersonnequiaétémembreduconseil.1.6lesrèglesdeconduiteprévuesauprésentcodeontnotammentpourobjectifdeprévenir:1.6.1toutesituationoùl’intérêtpersonneldumembreduconseilpeutinfluencersonindépendancedejugementdansl’exercicedesesfonctions.1.6.2lefavoritisme,lamalversation,lesabusdeconfianceouautresinconduites.1.6.3touteinconduiteportantatteinteàl’honneuretladignitédelafonctiond’élumunicipal.1.7touslesmécanismesd’applicationetdecontrôleduprésentcodesontceuxprévusàlaloisurl’éthiqueetladéontologieenmatièremunicipale(rlrq,c.e-15.1.0.1)article2interprétation2.1leprésentcodedoitêtreinterprétéselonlesprincipesetlesobjectifscontenusàlaloisurl’éthiqueetladéontologieenmatièremunicipale(rlrq,c.e-15.1.0.1)etlesrèglesprévuesàcetteloisontréputéesfairepartieintégranteduprésentcode2.2touslesmotsutilisésdansleprésentcodeconserventleursensusuel,saufpourlesexpressionsetlesmotsdéfiniscommesuit:avantage:denaturepécuniaire,ounon,constituenotammentunavantagetoutcadeau,don,faveur,récompense,service,commission,gratification,marqued’hospitalité,rémunération,rétribution,gain,indemnité,privilège,préférence,compensation,bénéfice,profit,avance,prêt,réduction,escompteoutouteautrechoseutileouprofitabledemrmenatureoutoutepromessed’untelavantage.code:lerèglementnuméro2022-02-952édictantlecoded’éthiqueetdedéontologiedesélusmunicipaux.conseil:leconseilmunicipaldelamunicipalitédewickham.déontologie:désignel’ensembledesrèglesetdesdevoirsquirégissentlafonctiondesmembresduconseil,leurconduite,lesrapportsentreceux-ciainsiquelesrelationsaveclesemployésmunicipauxetlepublicengénéral.éthique:réfèreàl’ensembledesprincipesmorauxquisontàlabasedelaconduitedesmembresduconseil.l’éthiquetientcomptedesvaleursdelamunicipalité.intérêtpersonnel:intérêtdelapersonneconcernée,qu’ilsoitdirectouindirect,pécuniaireounon,réel,apparentoupotentiel.ilestdistinct,sansnécessairementêtreexclusif,deceluidupublicengénéraloupeutêtreperçucommetelparunepersonneraisonnablementinformée.estexclusdecettenotionlecasoùl’intérêtpersonnelconsistedansdesrémunérations,desallocations,desremboursementsdedépenses,desavantagessociauxoud’autresconditionsdetravailrattachéesauxfonctionsdelapersonneconcernéeauseindelamunicipalitéoudel’organismemunicipal.intérêtdesproches:intérêtduconjointdelapersonneconcernée,desesenfants,desesascendantsouintérêtd’unesociété,compagnie,coopérativeouassociationaveclesquelleselleentretientunerelationd’affaires.ilpeutrtredirectouindirect,pécuniaireounon,réel,apparentoupotentiel.ilestdistinct,sansnécessairementêtreexclusif,deceluidupublicengénéraloupeutêtreperçucommetelparunepersonneraisonnablementinformée.membreduconseil:éludelamunicipalité,unmembred’uncomitéoud’unecommissiondelamunicipalitéoumembreduconseild’unautreorganismemunicipal,lorsqu’ilysiègeensaqualitédemembreduconseildelamunicipalité.municipalité:lamunicipalitédewickham.organismemunicipal:leconseil,toutcomitéoutoutecommission:1°d’unorganismequelaloidéclaremandataireouagentdelamunicipalité;2°d’unorganismedontleconseilestcomposémajoritairementdesmembresduconseil,dontlefinancementestassurépourplusdelamoitiéparcelle-ci;3°d’unorganismepublicdontleconseilestcomposémajoritairementdemembresduconseildeplusieursmunicipalités;4°d’uneentreprise,corporation,sociétéouassociationauseindesquellesunepersonneestdésignéeourecommandéeparlamunicipalitépouryreprésentersonintérêt;5°detoutautreorganismedéterminéparleministredesaffairesmunicipalesetdel’habitation.article3valeurs3.1principalesvaleursdelamunicipalitéenmatièred’éthique:3.1.1intégritédesmembresdetoutconseildelamunicipalitél’intégritéimpliquedefairepreuvedeprobitéetd’unehonnrtetéau-dessusdetoutsoupçon.3.1.2honneurrattachéauxfonctionsdemembred’unconseildelamunicipalitél’honneurexigederesterdignedesfonctionsconfiéesparlescitoyens.3.1.3prudencedanslapoursuitedel’intérêtpubliclaprudencecommandeàtoutmembreduconseild’assumersesresponsabilitésfaceàlamissiond’intérêtpublicquiluiincombedefaoonobjectiveetavecdiscernement.laprudenceimpliquedeserenseignersuffisamment,deréfléchirauxconséquencesdesesactionsetd’examinerlessolutionsalternatives.l’intérêtpublicimpliquedeprendredesdécisionspourleplusgrandbiendelacollectivitéetnonàl’avantaged’intérêtsprivésoupersonnelsaudétrimentdel’intérêtpublic.3.1.4respectetcivilitéenverslesautresmembresduconseildelamunicipalité,lesemployésdecelle-defaçongénérale,lerespectexigedetraitertouteslespersonnesavecégardetconsidération.lacivilitéimpliquedefairemontredecourtoisie,politesseetdesavoir-vivre.3.1.5loyautéenverslamunicipalitélaloyautédemandedes’acquitterdesesfonctionsdanslemeilleurintérêtdelamunicipalité,avecobjectivitéetindépendanced’esprit.elleimpliquedefaireabstractiondesesintérêtspersonnelsetdelesdivulguerentoutetransparence,conformémentauxrèglesapplicables.deplus,laloyautéimpliquederespecterlesdécisionsprisesparleconseil.3.1.6recherchedel’équitél’équitéimpliquedefairepreuved’impartialité,soitavoiruneconduiteobjectiveetindépendante,etdeconsidérerlesdroitsdechacun.l’équitéexigedenefaireaucunediscrimination.3.2cesvaleursdoiventguiderlesmembresduconseildelamunicipalitédansl’appréciationdesrèglesdéontologiquesquileursontapplicables.3.3lorsquedesvaleurssontintégréesauxarticlesduprésentcode,celles-cidoivent,enplusdeguiderlaconduitedumembreduconseil,êtrerespectéesetappliquéesparcelui-ci.article4règlesdeconduiteetinterdictions4.1conduite4.1.1.lemembreduconseildoitseconduireavecrespectetcivilité.ilestinterditàtoutmembreduconseildesecomporterdefaçonirrespectueuseouincivileenverslesautresmembresduconseilmunicipal,lesemployésmunicipauxoulescitoyensparl’emploi,notamment,deparoles,d’écritsoudegestesvexatoires,dénigrantsouintimidantsoudetouteformed’incivilitédenaturevexatoire.4.1.2.lemembreduconseildoitseconduireavechonneur.ilestinterditàtoutmembreduconseild’avoiruneconduiteportantatteinteàl’honneuretàladignitédelafonctiond’élumunicipal.4.1.3conflitsd’intérêts4.1.3.1ilestinterditàtoutmembreduconseild’agir,detenterd’agiroud’omettred’agirdefaoonàfavoriser,dansl’exercicedesesfonctions,sesintérêtspersonnelsou,d’unemanièreabusive,ceuxdetouteautrepersonne.4.1.3.2ilestinterditàtoutmembreduconseildeseprévaloirdesafonctionpourinfluenceroutenterd’influencerladécisiond’uneautrepersonnedefaoonàfavorisersesintérêtspersonnelsou,d’unemanièreabusive,ceuxdetouteautrepersonne.4.1.3.3ilestinterditàtoutmembreduconseildecontrevenirauxarticles304et361delaloisurlesélectionsetlesréférendumsdanslesmunicipalités(rlrq,c.e-2.2),sousréservedesexceptions4.2avantages4.2.1ilestinterditàtoutmembreduconseild’accepter,derecevoir,desusciteroudesolliciter,pourlui-mêmeoupouruneautrepersonne,quelqueavantagequecesoitenéchanged’uneprisedepositionsurunequestiondontleconseil,uncomitéouunecommissiondontilestmembrepeutêtresaisi.4.2.2ilestinterditàtoutmembreduconseild’acceptertoutdon,toutemarqued’hospitalitéoutoutautreavantage,quellequesoitsavaleur,quiestofferteparunfournisseurdebiensoudeservicesouquipeutinfluencersonindépendancedejugementdansl’exercicedesesfonctionsouquirisquedecompromettresonintégrité.4.2.3toutdon,toutemarqued’hospitalitéoutoutautreavantagereçuparunmembreduconseilmunicipaletquin’estpasdenaturepurementprivéouviséparl’article4.2.2doit,lorsquesavaleurexcède200$,fairel’objet,dansles30joursdesaréception,d’unedéclarationécriteparcemembreauprèsdugreffier-trésorierdelamunicipalité.cettedéclarationdoitcontenirunedescriptionadéquatedudon,delamarqued’hospitalitéoudel’avantagereçu,etpréciserlenomdudonateurainsiqueladateetlescirconstancesdesaréception.4.3confidentialitéilestinterditàtoutmembreduconseil,tantpendantsonmandatqu’aprèscelui-ci,d’utiliser,decommuniqueroudetenterd’utiliseroudecommuniquer,tantpendantsonmandatqu’aprèscelui-ci,desrenseignementsobtenusdansl’exerciceouàl’occasiondel’exercicedesesfonctionsetquinesontgénéralementpasàladispositiondupublicpourfavorisersesintérêtspersonnelsouceuxdetouteautrepersonne.4.4utilisationdesressourcesdelamunicipalitéilestinterditàtoutmembreduconseild’utiliseroudepermettrel’utilisationdesressources,desbiensoudesservicesdelamunicipalitéoudesorganismesmunicipauxausensduprésentcodeàdesfinspersonnellesouàdesfinsautresquelesactivitésliéesàl’exercicedesesfonctions.cetteinterdictionnes’appliquetoutefoispaslorsqu’unmembreduconseilutilise,àdesconditionsnonpréférentielles,uneressourcemisegénéralementàladispositiondescitoyens.4.5respectduprocessusdécisionnelrelativesauxmécanismesdeprisededécision.4.6obligationdeloyautéaprèsmandattoutmembreduconseildoitagiravecloyautéenverslamunicipalitéaprèslafindesonmandatdanslerespectdesdispositionsdelaloi.danslimiterlagénéralitédecequiprécède,ilestinterditàtoutmembreduconseil,danslesdouze(12)moisquisuiventlafindesonmandat,d’occuperunposted’administrateuroudedirigeantd’unepersonnemorale,unemploioutouteautrefonction,detellesortequelui-mêmeoutouteautrepersonnetireunavantageindudesesfonctionsantérieuresàtitredemembreduconseildelamunicipalité.4.7activitédefinancementilestinterditàtoutmembreduconseildefairel’annonce,lorsd’uneactivitédefinancementpolitique,delaréalisationd’unprojet,delaconclusiond’uncontratoudel’octroid’unesubventionparlamunicipalité,saufsiunedécisionfinalerelativementàceprojet,contratousubventionadéjàétépriseparl’autoritécompétentedelamunicipalité.lemembreduconseilquiemploiedupersonneldecabinetdoitveilleràcequesesemployésrespectentl’interdictionprévueaupremieralinéa.4.8personneldecabinetchaquemembreduconseildequirelèvedupersonneldecabinetdoitveilleràcequelepersonneldontilestresponsablesuivelaformationenéthiqueetdéontologieprévueàl’article15delaloisurl’éthiqueetladéontologieenmatièremunicipale(rlrq,c.e-15.1.0.1)article5mécanismed’application,decontrôleetdesanctions5.1.unmanquementàunerègleprévueauprésentcode,parunmembreduconseildelamunicipalité,peutentraînerl’impositiondessanctionsprévuesàlaloisurl’éthiqueetladéontologieenmatièremunicipale(rlrq,c.e-15.1.0.1)soit:5.1.1laréprimande;5.1.2laparticipationàuneformationsurl’éthiqueetladéontologieenmatièremunicipale,auxfraisdumembreduconseil,dansledélaiprescritparlacommissionmunicipaleduquébec;5.1.3laremiseàlamunicipalité,dansles30joursdeladécisiondelacommissionmunicipaleduquébec:a)dudon,delamarqued’hospitalitéoudel’avantagereçuoudelavaleurdeceux-ci;b)detoutprofitretiréencontraventionàunerègleénoncéeauprésentcode;5.1.4leremboursementdetouterémunération,allocationouautresommereçue,pourlapériodequelacommissiondétermine,commemembred’unconseil,d’uncomitéoud’unecommissiondelamunicipalitéoud’unorganisme;5.1.5unepénalité,d’unmontantmaximalde4 000$,devantêtrepayéeàlamunicipalité;5.1.6lasuspensiondumembreduconseilpourunepériodedontladuréenepeutexcéder90jours,cettesuspensionpouvantavoireffetau-delàdujouroùprendfinsonmandats’ilestréélulorsd’uneélectiontenuependantsasuspensionetquecelle-cin’estpasterminéelejouroùdébutesonnouveaumandat.lorsqu’unmembreduconseilestsuspendu,ilnepeutexerceraucunefonctionliéeàsachargedemaireoudeconseilleret,notamment,ilnepeutsiégeràaucunconseil,comitéoucommissiondelamunicipalitéou,ensaqualitédemembreduconseildelamunicipalité,d’unautreorganismenirecevoirunerémunération,uneallocationoutouteautresommedelamunicipalitéoud’untelorganisme.article6remplacement7.1leprésentrèglementremplacelerèglementnuméro2018-02-870relatifàlarévisionducoded’éthiqueetdedéontologiedesélusmunicipaux,adoptéle5février2018.7.2toutementionouréférenceàuncoded’éthiqueetdedéontologiedesélus,quecesoitdansunrèglement,unerésolution,unepolitique,uncontrat,etc.,estréputéefaireréférenceauprésentrèglement.article8entréeenvigueur8.1leprésentrèglemententreenvigueurconformémentàloi.ceciestuneversionadministrative.règlementoriginal#2022-02-952envigueurle14février2022